Hái nấm lim xanh, nghề nguy hiểm

Phi Khanh/Người Việt

QUẢNG NAM (NV) - Gần đây, phong trào uống nấm lim xanh để tăng cường sức khỏe, trị bệnh, thậm chí là trị bệnh ung thư... được nhiều người chú ý và thử nghiệm. Kết quả đi đến đâu thì chưa rõ, nhưng chuyện kể liên quan đến loài nấm này nghe ra nhiều mồ hôi và nước mắt.

Nấm gốc, loại thượng hạng của nấm lim xanh, loại này tuổi càng cao, cây nấm càng phát ngũ sắc trước ánh sáng. (Hình: Phi Khanh/Người Việt)

Chị Nguyễn Thị Hương, Tiên Phước, Quảng Nam, ở nơi được xem là cái nôi của nấm lim xanh tại Việt Nam, cho biết: “Nấm lim xanh có ba loại, nấm gốc, nấm thân và nấm tạp. Nấm gốc có hình như một cây nấm bình thường, giống nấm rơm, nấm mối phóng đại. Còn nấm thân và nấm tạp thì giống nấm tai mèo phóng to.”

“Nấm gốc chứa nhiều dưỡng chất hơn, nấm thân tàm tạm còn tạp thì có thể gây nguy hiểm vì nó pha tạp đủ dạng, trong đó có cả những cây nấm mọc xung quanh gốc lim cũng được đưa vào. Nếu không phân tích cẩn thận, có thể gây chết người. Tôi làm nghề hái nấm khá lâu năm, thú thực là tôi không bao giờ dùng nấm tạp.”
“Trước đây chồng tôi bị bệnh nặng, suy nhược cơ thể, tôi cũng nghe người ta bày uống nấm lim xanh sắc loãng, dưỡng sức một thời gian, nhà nghèo, không có tiền mua thuốc nên lên rừng hái nấm về sắc cho ảnh uống, một thời gian sau sức khỏe của ảnh phục hồi. Nhưng chuyện nó chữa được bệnh ung thư thì tôi chưa tin lắm.”
Nhà chị Hương hiện tại là cửa hàng bán nấm lim xanh đủ các loại. Những người chung quanh khu vực chị Hương ở cũng bán nấm lim xanh, mật ong rừng, thảo dược đủ các loại. Thậm chí, có nhà còn mở công ty chuyên cung cấp nấm lim xanh và các loại thảo dược miền Trung, có cả trang web riêng, có đội ngũ cung cấp hàng tận nhà, mua bán qua thẻ...
Ông Hóa, một người chuyên hái nấm lim xanh, tâm sự: “Nghề hái nấm là một cái nghề nguy hiểm, vì những khu vực đủ ẩm độ để nấm mọc cũng là khu vực có nhiều trùng độc.”
“Ðương nhiên, những cây nấm lim xanh có cái hay của nó là lúc mọc lên, nó tiết ra một loại chất gì đó mà rắn độc và các loại trùng độc không thể tới gần, nhưng người hái nấm thì nguy hiểm, vì khu vực chung quanh cách gốc nấm chừng mười mét, thường có rắn độc, nếu không cẩn thận, chết như chơi!”
“Nấm lim xanh bán nhiều ở Tiên Phước là nhờ nó gần nhà ông Huỳnh Thúc Kháng, đúng là ông cụ làm báo, khi chết đi vẫn để lại cho con cháu cái phước làm báo của ông, chứ Tiên Phước có rất ít nấm lim xanh mọc, nó mọc nhiều ở Sông Bung, Ðại Lộc.”
“Lúc người Tiên Phước đi rừng, mang nấm ra bán trước ngõ, gặp mấy ông báo lên thắp nhang nhà lưu niệm Huỳnh Thúc Kháng, mấy ổng nói là nên lăng xê thành làng nấm, vì ở đây núi rừng, nên biến nó thành cái nôi của nấm lim xanh...”

Chị Nguyễn Thị Hương giới thiệu các loại nấm mà chị đang bán ở Tiên Phước. (Hình: Phi Khanh/Người Việt)

Ông Phước, một người chuyên hái nấm khác cho biết: “Tụi tui đi hái nấm vào mùa Thu, mùa này nấm khô rất nhiều, thường thì nấm càng già tuổi, càng khô đúng mùa thì chữa bệnh càng hiệu nghiệm.”
“Nấm có độ tuổi từ mười năm trở lên thì màu sậm như màu nho bầm, đưa ra trước nắng lấp lánh bảy màu. Nhưng chuyện này hiếm, vì muốn có những cây nấm đó, trước đây vài năm thì kiếm ra, chứ bây giờ người ta đua nhau hái, nấm mới mọc cũng hái về phơi khô, lấy đâu mà bảy màu.”
“Phải cẩn thận với mấy ông mua bán nấm, vì gần đây, tụi tui phát hiện ra mấy ổng dùng hóa chất tạo màu cho nấm tăng tuổi, thứ này uống vào, không chừng ngộ độc mà chết đó. Nên biết chỗ để mua và tìm hiểu nguồn gốc, tác dụng của nó thật kỹ trước khi uống.”
Ông Tĩnh, một trong những người đi hái nấm đầu tiên của Ðại Lộc cho biết: “Nguồn nấm ở Tiên Phước là do tụi tui cung cấp chủ yếu, hồi đó tui đi gỗ rừng, thấy nó mọc nhiều lắm, nhưng chỉ hái giới hạn vài cây thật an toàn. Sau này có phong trào, chưa đầy nửa năm, họ lên hái sạch trụi.”
“Tụi tui hái nấm nhưng chưa bao giờ uống nó, cũng tại mình nghèo, nên thấy có tiền thì đi hái về bán, mỗi ký cũng gần một triệu đồng, đến khi họ bán ra thì thấp nhất cũng ba triệu đồng một ký. Còn ba loại mình lượm chung quanh về bán họ vài chục ngàn đồng thì họ bán ra với giá một triệu đến một triệu rưỡi.”
“Chính vì kiểu thu nhập siêu lợi nhuận này, tôi thấy dân buôn tham gia vào mua bán nhiều, họ không biết gì về thuốc, cũng không biết gì về nấm, thậm chí, trong những cây nấm tạp của họ, rất có thể mang nọc rắn độc và mang nhiều thứ vi trùng khác, uống vào nguy hiểm lắm.”
“Trước đây người ta chỉ dành cho người bệnh nặng, thập tử nhất sinh uống vào, nói chung là hên xui may rủi. Nhưng gần đây, mấy người lành lặn cũng uống để tăng cường sức khỏe, như vậy có thể nguy hiểm nếu chọn không đúng nấm. Tốt nhất là dùng nấm gốc, chỉ có loại nầy an toàn, đừng bao giờ dùng nấm tạp!”
Cũng theo lời ông Tĩnh, nghề đi hái nấm lim xanh là một cái nghề nguy hiểm và cực nhọc chẳng khác nào đi trầm. Có chuyến đi cả tuần luồn lách trong rừng sâu nước độc, ăn cơm gói mo cau xong lại chuyển sang ăn lương khô, lạc đường, lần mò mãi mới ra ngoài được, nhưng chỉ kiếm được vài ký nấm, xem như lỗ.

Dù không phải là nơi mọc nhiều, nhưng Tiên Phước lại là thủ phủ của nấm lim xanh. (Hình: Phi Khanh/Người Việt)

Cũng có trường hợp đi tìm trầm, đi mãi không thấy trầm, gặp nấm, hái về gỡ vốn. Với những người này, họ không có kinh nghiệm hái nấm, rất có thể bị nấm độc chen vào, nguy hiểm cho người uống. Người ta nói ‘ăn của rừng rưng rưng nước mắt.’ Nấm lim xanh cũng là sản vật của rừng đang bị vắt kiệt!