Mỹ trở lại châu Á khiến Bắc Kinh bực mình

http://www.viet.rfi.fr/chau-a

Hillary Clinton vắng mặt Đại hội đảng Dân chủ để công du châu Á-Thái Bình Dương (Reuters)

Lê Phước

Chính sách châu Á của Mỹ khiến cho Trung Quốc phải bực mình. Bởi vì nếu không có sự can thiệp của Hoa Kỳ, thì Trung Quốc tha hồ mà lấn lướt các nước láng giềng. Mùa hè vừa qua, tranh chấp lãnh hải giữa Trung Quốc và các nước trong khu vực lại nổi lên dữ dội.

Trong bối cảnh đó, ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton chấp nhận vắng mặt nhân kỳ Đại hội đảng Dân chủ tại bang North Carolina để công du Châu Á-Thái Bình Dương. Tờ báo Le Figaro chạy tựa : «Bà Hillary Clinton muốn làm giảm căng thẳng tại Châu Á ».
Hoa Kỳ ngày càng quan tâm đến an ninh vùng Châu Á Thái Bình Dương, biểu hiện là trong chuyến công du lần này, bà ngoại trưởng Mỹ đã tăng cường trong phái đoàn của mình đô đốc hải quân Samuel Locklear, tư lệnh quân đội Mỹ trong khu vực.
Theo tờ báo, sự quan tâm này tăng lên bởi trong mùa hè vừa qua, tranh chấp lãnh hải giữa Trung Quốc và các nước trong khu vực lại nổi lên dữ dội. Một quan chức trong phái đoàn của bà Hillary Clinton khẳng định với tờ New York Times : mục đích chính của chuyến công du này là nhằm xoa dịu căng thẳng đó.
Trước khi phái đoàn bà Hillary Clinton đặt chân đến Bắc Kinh, hai bên đã có những tuyên bố theo kiểu chuẩn bị tâm lý cho nhau. Bà Hillary lên tiếng phản đối việc sử dụng vũ lực để giải quyết các tranh chấp lãnh hải trong vùng. Trong khi đó, bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng đã lên tiếng cảnh báo Mỹ đừng can thiệp vào các tranh chấp này.
Báo chí chính thống của Trung Quốc cũng đã đăng nhiều bài với giọng điệu lạnh lùng để phản đối sự can thiệp của Mỹ. Tờ China Daily không ngại khẳng định rằng chính phủ Obama « đang tìm cách gây hấn », tờ Hoàn Cầu Thời Báo bản tiếng Anh tố cáo « Bà Hallary đang làm gia tăng sự nghi kỵ lẫn nhau giữa Mỹ và Trung Quốc », và cảnh báo rằng : « Mỹ ngày càng thiếu phương tiện để có thể thống trị và cản trở Trung Quốc ».
Trong bối cảnh đó, vừa qua lại xảy đến một số việc khác, càng khiến cho cuộc đối đầu của Mỹ và Trung Quốc tại châu Á - Thái Bình Dương trở nên gay gắt hơn. Việc thứ nhất đó là hồi tuần rồi, trả lời cho một nhà báo Trung Quốc về câu hỏi : Liệu Mỹ có xem quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là thuộc chủ quyền Nhật Bản hay không, phát ngôn viên của bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố rằng Hoa Kỳ xem quần đảo này thuộc phạm vi của hiệp ước liên minh quân sự Nhật-Mỹ. Một câu trả lời gián tiếp nhưng với lập trường rất rõ ràng.
Cùng lúc ấy, tờ Wall Street Journal của Mỹ đã tiết lộ thông tin về kế hoạch triển khai hệ thống lá chắn tên lửa của Mỹ tại Châu Á theo đó, Washington đang đàm phán với Tokyo về việc thiết lập một trạm radar báo động hiện đại ở miền nam Nhật Bản để đề phòng mối đe dọa đến từ Bắc Triều Tiên, và cả đe dọa đến từ Trung Quốc. Mỹ đã lên tiếng thừa nhận sự tồn tại của dự án, nhưng cho biết không nhắm vào Trung Quốc. Và dĩ nhiên là Trung Quốc không tin và lấy làm khó chịu.
Trước khi đến Trung Quốc, bà Hillary Clinton đã đến Indonesia. Tại đây, bà ngoại trưởng Mỹ đã khẳng định việc Mỹ ủng hộ giải quyết tranh chấp lãnh hải trong vùng Châu Á Thái Bình Dương thông qua đàm phán đa phương. Bà ủng hộ việc các nước thành viên Asean nên đoàn kết lại thành một khối để đàm phán với Bắc Kinh về một bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông. Quan điểm này của Mỹ đi ngược lại với chiến lược đàm phán song phương của Bắc Kinh, bởi vì đàm phán song phương với từng nước một trong khu vực sẽ giúp cho Trung Quốc ở thế thượng phong. Le Figaro nhắc lại, chiếc lược đánh lẻ của Trung Quốc đã có kết quả qua việc hồi tháng Bảy rồi đã khiến Cam Bốt làm thất bại hội nghị thượng đỉnh Asean ở Phnom Penh.
Chia sẻ quan điểm với Le Figaro, tờ báo L’Humanité chạy tựa : « Cuộc gặp đầy căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington ». Tờ báo đặc biệt chú ý đến những động thái biểu hiện lập trường của Mỹ và Trung Quốc trước lúc bà Hillary Clinton đến Bắc Kinh. Đối với phía Mỹ, trong cuộc hội kiến với tổng thư ký Asean, bà Hillary nhấn mạnh rằng, Mỹ sẽ làm hết sức mình giúp Asean tăng cường sự đoàn kết để có thể đương đầu với mọi thử thách trong khu vực.
Trong khi đó, Trung Quốc tỏ thái độ bực bội về việc Mỹ tăng cường sự hiện diện tại vùng Châu Á Thái Bình Dương, nhất là việc Mỹ tăng cường hiện diện quân sự tại Úc, tăng cường hợp tác quân sự với Nhật Bản, củng cố quan hệ với Philippines và Việt Nam. Tân Hoa Xã không ngần ngại nêu ra hàng loạt nghi vấn : Sự tăng cường hiện diện của Mỹ (trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương) có thật sự là chỉ để tăng cường đảm bảo hòa bình và an ninh cho khu vực này? Mỹ có thực sự đóng một vai trò tích cực trong các tranh chấp lãnh thổ trong khu vực? Mỹ thật tình không có ý bao vây Trung Quốc?
Như vậy, chuyến công du của ngoại trưởng Mỹ lần này đã làm bùng lên căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, đến mức mà đến giờ chót, cuộc hội kiến của ông Tập Cận Bình với bà Hillary Cliton đã bị hũy bỏ.