Chống tham nhũng: Đi tù, ai dám?

Khánh An, phóng viên RFA

2012-10-18

Trong buổi tiếp xúc với cử tri TPHCM hôm 17/10, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thừa nhận tham nhũng đang là một vấn nạn nghiêm trọng và kêu gọi toàn dân cùng tham gia chống tham nhũng.

chinhphuvn

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định quyết tâm của Đảng trong việc chống tham nhũng

Người dân phản hồi thế nào? Khánh An có bài tìm hiểu.
Tố tham nhũng, bắt người tố trước?

Ngay sau khi kết thúc Hội nghị trung ương 6, các lãnh đạo Đảng và nhà nước Việt Nam lập tức tiến hành việc tiếp xúc cử tri ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM trong cùng ngày 17/10.
Tại buổi gặp gỡ, cả hai vị Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tại TPHCM đều lên tiếng khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc chống tham nhũng.
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thừa nhận vấn nạn tham nhũng hiện nay không còn dừng lại ở mức độ “một bộ phận nhỏ” như những khẳng định trước kia nữa, mà đã tràn lan đến mức “tập đoàn” như lời một cử tri. Chủ tịch nước kêu gọi toàn dân hãy cùng tham gia chống tham nhũng vì đây là một trách nhiệm của công dân.
Từ những phát biểu và kêu gọi của các lãnh đạo, một lần nữa, tệ nạn tham nhũng đầy nhức nhối tại Việt Nam lại được dư luận nhắc đến nhưng không mấy lạc quan và tin tưởng.

Tôi chẳng hiểu các ông ấy chống kiểu gì mà càng ngày càng nhiều tham nhũng. Dân oan ngày càng nhiều. Bây giờ trong nhà bác, đơn dân kêu cứu càng ngày càng nhiều.

Bà Lê Hiền Đức

Bà Lê Hiền Đức, 81 tuổi, người được biết đến với biệt danh “Công dân chống tham nhũng”, cho rằng không thể tin được những khẳng định, tuyên bố, quyết tâm của các lãnh đạo được nếu như bà chưa tận mắt nhìn thấy những thay đổi trong thực tế. Bà nói:
"Tôi chẳng hiểu các ông ấy chống kiểu gì mà càng ngày càng

Hai nhà báo Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải bị bắt giam sau khi có bài viết về vụ tham nhũng của PMU 18. Screen cap.

nhiều tham nhũng. Dân oan ngày càng nhiều. Bây giờ trong nhà bác, đơn dân kêu cứu càng ngày càng nhiều. Nếu mà chất thẳng lên từng phong bì cỡ khổ A4 thì có lẽ phải cao bằng hai đầu người bác.
Càng ngày tham nhũng càng nhiều. Cho nên bác không còn tin gì nữa cả.
Không phải chỉ một mình ông này mà cách đây 6 năm, 2006, ông thủ tướng Tấn Dũng cũng kêu gọi toàn dân chống tham nhũng và hứa rằng “nếu không chống được tham nhũng thì tôi xin từ chức”.
Bác ghi nhớ câu ấy. Sự thật để cho công luận thấy rằng càng ngày càng nhiều tham nhũng. Không chống gì cả!"
Bên cạnh việc kêu gọi người dân tham gia chống tham nhũng, ông Trương Tấn Sang cũng không quên đẩy một phần trách nhiệm về phía người dân khi họ không dám lên tiếng tố cáo tham nhũng. Ông đặt câu hỏi: “Nếu ai cũng sợ bị trù úm thì đất nước này sẽ thế nào?”.
Trên thực tế, nhiều người dân hẳn vẫn còn chưa quên những vụ việc nổi tiếng mà người chống tham nhũng là các nhà báo đã bị “xử” một cách phi lý và nặng nề như hai nhà báo Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải với 2 năm tù giam và 2 năm phạt cải tạo khi họ dám “nhúng tay” vào vụ án tham nhũng PMU 18; hay gần đây nhất là vụ nhà báo Nguyễn Hoàng Khương với bản án 4 năm tù giam vì viết bài chống tham nhũng trong ngành cảnh sát giao thông.
Thử hỏi, nhà báo là những người có quyền và nghĩa vụ điều tra, đưa tin về những vấn đề tiêu cực trong xã hội mà còn bị trả giá như thế thì những người dân bình thường liệu có mấy ai dám đứng ra để chống lại tệ nạn được xem là “mang tính hệ thống” này?

Trang web của Phóng viên Không Biên giới đăng tin "4 năm tù vì tố cáo cảnh sát nhận hối lộ" đi kèm với ảnh nhà báo Hoàng Khương. Screen cap.

Bởi vậy, khi được hỏi có suy nghĩ gì về lời kêu gọi của Chủ tịch nước, không ít người dân đã bật cười! Ông Vĩnh, một người dân ở Hà Nội, tỏ ra không ngạc nhiên:
"Người ta cười là đúng bởi vì những ông bỏ phiếu là những ông tham nhũng. Những ông đấy là cán bộ, ủy viên trung ương, bí thư tỉnh ủy hoặc quan chức một bộ ngành nào đó, không ít thì nhiều đều dính đến vấn đề chi tiêu tiền của quốc gia. Cho nên chống là khó."
Không ít lãnh đạo thế giới cũng đã lên tiếng cảnh báo và bày tỏ sự bất bình đối với những vụ việc xử án các nhà báo chống tham nhũng tại Việt Nam. Thậm chí, đại sứ Thụy Điển Jean-Hubert Lebert còn nói rằng việc xử các nhà báo “khiến cho người ta có cảm tưởng rằng ở Việt Nam hễ ai viết về tham nhũng đều có thể bị bỏ tù”.
Báo cáo kết quả nghiên cứu gần đây của Thanh tra chính phủ và các nhóm chuyên gia, nhà báo cho thấy trong vòng 5 năm trở lại đây, kể từ năm 2006, số lượng thông tin liên quan đến chủ đề chống tham nhũng  đã giảm hẳn, đặc biệt là sau khi xảy ra việc bắt giam hai nhà báo của vụ PMU 18.
Một số người dân có suy nghĩ tương đối tích cực thì ghi nhận thiện chí, mong muốn chống tham nhũng của một vài nhân vật nhất định trong đội ngũ lãnh đạo của Việt Nam, tuy nhiên vẫn không tin vào khả năng thực hiện mong muốn ấy trên thực tế.
Ông Vĩnh ở Hà Nội nói:
"Thực ra trong thâm tâm của một số người chẳng hạn như ông Sang thì có lẽ ông cũng muốn làm một cái gì đó khỏi lối mòn, khỏi cái mà người ta vẫn nghĩ về các ông ấy.

Vụ tham nhũng nghiêm trọng của Vinalines lên đến hàng ngàn tỷ đồng. RFA file

Nhưng mong muốn của một số người với việc cả một hệ thống chống lại được điều đó không thì lại là một chuyện khác.
Người ta không đủ bản lĩnh, đủ khả năng, đủ quyết tâm và sự thống nhất cao để có thể chống tham nhũng được bởi vì cái cơ chế nó là như vậy, có muốn cũng không làm khác được."
Không cần nói, chỉ cần làm
Ông Vĩnh cho rằng những sự kiện xảy ra gần đây đã quá rõ để chứng minh sự hoài nghi hay mất lòng tin của ông đối với việc chống tham nhũng trên thực tế. Ông nói:
"Tôi tin là nó chỉ giảm bớt được thôi chứ còn chống một cách triệt để hoặc có tính hệ thống toàn bộ thì rất khó.
Bằng chứng là vừa rồi cái kết luận của Hội nghị trung ương 6 đó. Rất buồn cười! Bộ Chính trị và Ban Bí thư đều nhất trí sẽ tự kỷ luật mình, đề nghị mọi người tự kỷ luật mình và kỷ luật một đồng chí trong Ban Chính trị. Nhưng sau đó Ban Chấp hành trung ương lại không kỷ luật nữa.
Điều đó thật buồn cười vì nó khác, nó không giống như tất cả hệ thống từ trước tới giờ. Khi mà Bộ Chính trị đã có ý kiến thì chẳng ai làm ngược lại cả. Nhưng lần này làm ngược lại thì đều phấn khởi cả, chẳng ai làm sao."
Như phát biểu của một cử tri tại TPHCM, sau khi tiến hành “phê và tự phê” tại Hội nghị trung ương 6, thì “bước tiếp theo sẽ là gì? Biện pháp xử lý sẽ ra sao?” cũng là những câu hỏi mà nhiều người dân đang mong chờ lời giải đáp từ phía hàng ngũ lãnh đạo.
Công dân chống tham nhũng Lê Hiền Đức cho rằng chỉ nội một việc là tập trung giải quyết tất cả những khiếu nại, tố cáo của người dân một cách thỏa đáng thôi thì cũng đã giải quyết một phần lớn tệ tham nhũng đang lan tràn hiện nay. Bà nói:
"Bây giờ chống trước hết là giải quyết tất cả những người dân oan đi. Thế là chẳng cần phải tuyên bố gì cả. Dân hoan nghênh ngay lập tức. Dân ủng hộ ngay.
Không cần tuyên bố một lời nào trên đài báo cả, cứ giải quyết tất cả những đơn thư khiếu nại, kêu cứu của những người dân oan. Thế thôi!"
Đề nghị trên của công dân Lê Hiền Đức liệu có khả thi hay không một khi hàng loạt những vụ sai phạm lớn đã bị báo chí phanh phui như vụ Vinashin, Vinalines hay vụ tham nhũng trong hợp đồng in tiền polymer vẫn chưa thấy có những người chịu trách nhiệm cao nhất bị xử lý?
Những chần chừ, lấp liếm, bưng bít trong các vụ việc cụ thể lại đẩy người dân đến chỗ phải một lần nữa đặt câu hỏi: “Liệu chính quyền có thực sự muốn chống tham nhũng hay không?”.